شهر مرده روم باستان، سکونتگاهی نظامی که 1000 سال در شن مدفون بود!

میثم هادی پور -

شهر مرده روم باستان پس از 1000 سال از دل شن ها بیرون کشیده شد!

ما معمولاً خدمت‌رسانی به جامعه را حاصل اندیشه‌های مدرن می‌دانیم و می‌پنداریم این عمل پدیده‌ای است که شاید از 3 یا 4 قرن پیش در ساختارهای اجتماعی شکل گرفته باشد.

برای مثال بسیاری فکر می‌کنند که مراکزی چون خانه سالمندان توسط دموکراسی‌های مدرن به جامعه آورده شده‌اند و نتیجه‌ تفکر امروزی می‌باشند که اگر کسی به کشورش خدمت کرده باشد، شایسته آن است که در سال‌های پیری‌اش تحت مراقبت قرار بگیرد. ولی واقعیت آن است که بشر این آداب را از قرن‌های دور رعایت می‌کند.

حدود سال 100 میلادی، امپراطور مارکوس تراژان تصمیم گرفت شهری را برای سربازها بنا کند تا کسانی که برای لژیون آگوستای سوم جنگیده بودند و پس از آن می‌خواستند دوران بازنشستگی‌شان را سپری کنند، زندگی راحت‌تری را نسبت به آنچه در کمپ‌ها و جنگ‌های نظامی تجربه کرده بودند داشته باشند.

تاریخ‌دانان می‌گویند که تراژان (که خود در آغاز یک سرباز بود) در دوره امپراتوری‌اش از جهات مختلفی به رفاه اجتماعی توسعه بخشید. وی پایه‌گذار پاسگاه رفاهی به نام تاموگادی در یکی از استان‌های آفریقا می‌باشد تاموگادی از اقدامات او در راستای چشم‌انداز مورد نظرش برای تأمین رفاه افرادش به شمار می‌رفت. این مکان پس از رشد و توسعه یافتن، میزبان یک چمعیت 10000 نفری بود.

ولی شوربختانه، این مکان به هدفی برای تخریب‌گران و غارتگران تبدیل شد و طی قرن‌ها متحمل حملات متعددی گردید.

یکی از این حمله‌ها به نام واندال که در سال 430 میلادی صورت گرفت، آسیب شدیدی به شهر وارد کرد، کشته‌های بسیاری بر جای گذاشت و ساختمان‌های فراوانی را از بین برد. پس آن نیز حمله‌های گوناگون به‌طور پیوسته ادامه یافتند و آسیب و خسارت بیشتری را به شهروندان شهر تیمگاد وارد کردند، این شهر نهایتاً در سال 700 میلادی متروکه شد.

این پایان کار نبود، چرا که یک طوفان شن از صحرای بزرگ آفریقا تمامی شهر را در خاک مدفون کرد و آن را از دیده‌ها پنهان نمود.

تاموگادی حدود 1000 سال زیر خاک مدفون ماند. اما در سال 1765میلادی یک گردشگر اسکاتلندی به نام جیمز بروس آن را پیدا کرد. او و گروهش شب و روز کار کردند و زحمت کشیدند تا شواهدی از تیمگاد را از خاک بیرون بیاورند، ولی با امکانات آن زمان به هیچ نحوی نمی‌شد این مدارک سنگین را به انگلستان منتقل کرد.

مقامات آن زمان انگلستان زیاد به گفته‌های بروس اطمینان نداشتند و تیمگاد تا یک قرن دیگر هم زیر خاک ماند. اما در سال 1881 که فرانسوی‌ها این ناحیه را تحت سلطه خود درآوردند، تیمگاد به‌طور کامل کندوکاو شد.

امروزه این شهر به‌عنوان نمونه‌ای عالی از معماری رومی شناخته شده است و بسیاری از سازه‌های آن (مانند حمام‌های رومی‌اش) همگی سالم مانده‌اند.

در یکی از حمام خانه‌های تیمگاد موزاییک زینتی‌ای داشت و جلوی درب ورودی‌اش نوعی «دمپایی» بود که رومی‌ها هنگام ورود به حمام آن را به پا می‌کردند. شاید حیرت‌آورتر از همه این‌ بود که بیرون حمام خانه حک شده بود: «Bene Lava» که یعنی «خود را کامل بشویید»؛ توصیه‌ای که خیلی به درد روزهای کرونایی ما هم می‌خورد و الآن می‌توان آن را به‌عنوان یک توصیه در همه سرویس‌های بهداشتی جهان نصب کرد.

اکنون بقایای شهر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند و آن‌ها گواهی خاموش برای کیفیت زندگی شهروندان این اجتماع رومی هستند و روش‌های آن‌ها را درباره مسائل گوناگون اجتماعی مانند تفریحات و آموزش (کتابخانه مستحکم شهر) نشان می‌دهند. آثار با ارزش این شهر اکنون در موزه‌ای نزدیک به محل آن نگهداری می‌شوند.

تاریخ‌دانان، باستان شناسان و دیگر کارشناسان می‌گویند که این مکان برای دانش‌آموزانی که به مطالعه دوره روم باستان می‌پردازند، حرف‌های بسیاری برای گفتن خواهد داشت. چراکه می‌توان از طریق آن نیم‌نگاهی به یک تمدن بسیار کهن انداخت و نمونه‌های ساخت و سازی که به خاطرش رومی‌های باستان را ستایش می‌کنیم، از نزدیک مشاهده کرد.

تیمگاد یکی از آن جاهایی است که تا خودتان به چشم ندیده باشید، شکوهش را باور نمی‌کنید. امیدواریم که  امکان بازدید از همه مکان‌های شگفت‌آور تاریخی ازجمله این سکونتگاه امپراطوری روم در آفریقا به‌زودی فراهم گردد.

همین حالا از اینجا برای تعیین وقت مشاوره اقدام کنید